Bij het omgaan met agressieve mensen is het belangrijk om te weten dat agressie agressie uitlokt. Soms kan een manier van kijken, iets zeggen of een bepaalde houding al agressie uitlokken. Interesse kan geïnterpreteerd worden als bemoeizucht ("Hé, wat kijk je nou? Heb ik iets van je aan?"), terwijl dat helemaal niet zo bedoeld is. Het is belangrijk om op je eigen manier van communiceren te letten, omdat jouw gedrag net díe druppel kan zijn die de emmer bij iemand anders over doet lopen.
Non-verbale én verbale communicatie spelen een belangrijke rol bij het omgaan met agressieve mensen. Natuurlijk is er een groot verschil tussen iemand die gewoon boos is en bijvoorbeeld een overvaller. Soms is het goed om iemand uit te laten razen, soms om begrip te tonen en soms om zo hard mogelijk weg te rennen. Iedere situatie verlangt een goed inschattingsvermogen. Om je op weg te helpen delen we hieronder een globaal stappenplan om met verschillende vormen van agressie om te gaan:
1. Benader de ander met een open houding
Agressie is vaak een reactie op een persoon of een situatie. Wanneer je een agressief persoon tegenover je hebt, is vaak je eerste reactie om ook agressief te reageren. Toch is het beter om rustig te blijven en een open houding aan te nemen richting de ander. Als jij agressief reageert, dan wordt de ander nog kwader en agressiever met alle gevolgen van dien.
2. Laat de ander zijn of haar boosheid uiten door te luisteren
Je kunt het best een stukje ‘meegaan’ in wat de agressieve persoon te zeggen heeft. Als hij zijn verhaal kwijt kan, zal hij rustiger worden. Hij voelt zich gehoord en begrepen. Soms helpt het simpele zinnetje: "Ik zie dat je kwaad bent" al.
3. Samenvatten en vragen stellen
Maak een inschatting maken met welke vorm van agressie je te maken hebt om het vervolg van het gesprek te bepalen:
Bij emotionele agressie / frustratie agressie:
Emotionele agressie komt vaak voort uit een opeenstapeling van frustraties. Neem het probleem serieus en laat de ander zijn of haar boosheid uiten. Doe bij emotionele agressie het volgende:
4. Begrip tonen
Niet voor het agressieve gedrag, maar wel voor de situatie. In de ogen van een agressief persoon is hem of haar onrecht aangedaan. Ga daar niet tegenin, maar toon begrip. Iemand die zich begrepen voelt, maakt minder stennis.
5. Informatie geven
Licht toe waarom de situatie is zoals hij is. Vertel rustig wat er precies aan de hand is en vraag om begrip hiervoor.
6. Oplossing bieden
Probeer samen of zelf een oplossing te zoeken, of als dit mogelijk is een alternatief. Bied een oplossing en koppel die aan concrete afspraken, voor zover je daartoe in staat bent. Ben jij zelf niet degene die dingen kan of mag afspreken, haal er dan de persoon bij die dat wel kan en mag.
7. Positief afsluiten
Het mooiste is als je op een positieve manier het gesprek kunt beëindigen. Een vriendelijk woord of een kopje koffie doet wonderen. Sluit altijd positief af. En pas op voor sarcasme. Helaas zal het niet altijd lukken de ander ook positief weg te laten gaan. Maar zorg zelf dat je het gesprek positief afsluit.
Bij instrumentele / doelgerichte agressie:
Bij instrumentele agressie gebruiken mensen agressie met opzet. Ze eisen iets en omdat ze denken dat ze het anders niet voor elkaar krijgen, hebben ze bij voorbaat al het idee om het via agressie wel voor elkaar te krijgen. Hier moet je al daarom al eerder je grenzen trekken. Als het nodig is vrij snel al na stap 1.
4. Grenzen stellen
Grensbewaking is erg belangrijk in het omgaan met agressie. Dit om als professional goed te kunnen reageren. Zeg bijvoorbeeld (vriendelijk docht beslist) dat je graag wilt luisteren en praten, maar niet als zij zich zo gedragen.
5. Oplossing/keuze bieden
Geef aan de boze persoon de keuzemogelijkheden aan die er zijn. In de wachtkamer van de eerstehulppost: "U kunt kiezen: u gaat rustig zitten, dan wordt u zo meteen geholpen. Of u gaat niet zitten, maar dan bel ik nu de bewaking."
6. Afsluiten
Zijn de gegeven oplossingen niet voldoende, geef dan duidelijk aan dat er geen andere optie is dan de keus om mee te werken of te stoppen. Wees hier heel stellig in.
