Als leidinggevende is het belangrijk om te weten wat er speelt in een team. Zo is het namelijk mogelijk om een goed functionerend team te hebben waarbij alle leden helemaal op elkaar zijn ingespeeld. Het is echter niet altijd even makkelijk om te achterhalen wat de teamleden nou echt bezighoudt.
Dit heeft te maken met het feit dat niet alles wordt uitgesproken in de groep, oftewel: er is sprake van een onder- en bovenstroom. Deze twee stromingen bepalen voor een groot deel hoe een team functioneert.
Wat zijn de onder- en bovenstroom?
In ieder team is er sprake van een onder- en bovenstroom. De bovenstroom is datgene wat voor iedereen zichtbaar is. De dingen die worden uitgesproken, doelen die worden gesteld en afspraken die met elkaar worden gemaakt.
Daaronder ligt nog een andere onzichtbare stroom. Dit zijn de zaken die juist niet worden besproken, maar die wel invloed hebben op de algemene sfeer in een team. Daarom is het belangrijk om grip te krijgen op deze stroom.
De theorie
Het concept van de onder- en bovenstroom is bedacht door de Amerikaanse psycholoog David McClelland. Hij presenteert deze twee stromingen als een ijsberg. Het topje van de ijsberg wordt gekenmerkt door datgene wat we doen: onze kennis en vaardigheden. De stroming onder water wordt gekenmerkt door dat wat we denken en willen: onze normen en waarden en onze gedragspatronen. De onderste stroom is veel abstracter, maar vormt volgens David McClelland uiteindelijk wel de basis voor de bovenstroom.
Het belang van de onderstroom
We hebben het niet altijd door, maar ieder team heeft te maken met onderliggende spanningen, verwachtingen en frustraties. Deze worden vaak niet gedeeld, maar hebben wel invloed op de manier waarop teamleden met elkaar omgaan. Uiteindelijk bepaalt deze stroming dus voor een groot deel hoe een team functioneert. Verlopen samenwerkingen niet soepel? Is de productiviteit van een team opvallend laag? Al deze problemen kunnen voor een groot deel verholpen worden door aandacht te besteden aan de onderliggende stroom.
Hoe kunnen deze stromingen beïnvloed worden?
Wanneer je bekend bent met de onder- en bovenstroom, heb je de eerste stap richting een hecht team al gezet. Vervolgens is het vooral belangrijk om de onderliggende gedragspatronen, normen en waarden naar boven te halen. Zodra deze onderwerpen daadwerkelijk besproken worden, kan het team op een andere manier rekening met elkaar houden.
Dit zorgt uiteindelijk voor een prettige sfeer waarbij iedereen moeiteloos op elkaar is ingespeeld. Wil je de onder- en bovenstroom dus beïnvloeden? Dan is het vooral belangrijk om met je team te praten.
Zo stroomlijn je jouw team
Als leidinggevende lijkt het misschien onmogelijk om zicht te krijgen op zowel de onder- als bovenstroom. Wat daarbij kan helpen is een Teamcoach van Learnit. Die is gespecialiseerd in het bespreekbaar maken van de onderstroom.
